De Zorgenboom

Creatief praten met kinderen

Door  Joyce Vermeer

Anita, 6 jaar, kwam bij mij om te leren praten over haar gevoelens. Haar moeder had een melanoom en overal in haar lichaam uitzaaiingen; de prognose was niet goed. Moeder had misschien nog een jaar te leven. Ik had haar ouders al eerder ontmoet en was op de hoogte van hun zorgen.

Zorgen en angsten en een hond
De ouders zochten hulp omdat Anita zo stoer deed en nooit verdrietig was, maar wel regelmatig heftige ruzie had met haar beste vriendinnetje. Ook was ze heel bang voor honden omdat er een grote hond was geweest die een keer tegen haar op was gesprongen. Voor mij als (systeem)therapeut een uitdaging om samen met Anita en haar ouders haar gevoelens te helpen delen en er mee te leren omgaan.

Creatieve aanpak
Anita kwam samen met vader omdat moeder te ziek was om mee te komen. Ik koos voor een creatieve aanpak in verband met haar leeftijd. Anita en haar vader tekenden samen een grote boom op een heel groot vel papier: de zorgenboom. Kinderen hebben soms de neiging om hun gevoelens te verbergen voor hun ouders als er zorgen zijn, zoals wanneer er iemand in het gezin ziek is. De boom zou dienen om haar zorgen te kunnen benoemen en ook uiting te geven aan hoe moeilijk ze voor Anita waren.

 We startten samen met vader, vervolgden met een gedeelte alleen en sloten ook weer samen af. Anita kon goed met beelden verwoorden wat haar zorgen waren. Ze tekende ze op kleine post-it velletjes. In de eerste sessie tekende ze de grote hond die haar aanviel, in heel groot formaat. Terwijl ze tekende vroeg ik haar om details en vertelde zij haar verhaal. De post-it plakte ze vervolgens boven in de boom. Hoe hoger, hoe groter de zorg. Kinderen lijken hun zorgen en gevoelens soms te ‘verplaatsen’ naar andere onderwerpen, zoals school of vriendinnetjes, enge dingen zoals bij Anita de hond.

Dwarrelende blaadjes
En zo tekende ze ook over de ruzie met haar vriendinnetje, tegen wie ze zulke lelijke dingen had gezegd en waar ze zoveel spijt van had. Maar ze tekende ook over haar zorg of ze wel het juiste cadeautje zou krijgen met haar verjaardag. We bespraken zo alle zorgen, groot en klein, die ze tekende en in de boom plakte. In de loop van de sessies konden zorgen ook als blaadjes naar beneden dwarrelen als ze minder groot werden.

De grootste zorgen  
De grootste zorgen hebben vaak wat ruimte en inleiding nodig om benoemd te kunnen worden. Bij de derde sessie vertelde ze dat ze bang was dat mama dood zou gaan. Ze tekende een doodskist met een kruis erop en het hele gezin ernaast. Dat was een grote zorg die boven in de boom geplakt werd. En zo kwamen ook de zorgen ter sprake over de pijn die mama had. Anita wilde mama dan troosten maar kon haar niet aanraken. Zo bespraken we driekwart jaar iedere twee à drie weken haar zorgen met haar papa erbij. Toen moeder overleden was, kwam Anita nog twee keer samen met vader. Ze vertelde, nu zonder te tekenen, hoe de begrafenis was geweest. Haar vriendinnetjes waren allemaal gekomen. Ze was niet bang meer; wel verdrietig. Gelukkig kon papa haar heel goed troosten. De zorgenboom ‘mocht’ bij mij blijven.